NTTU – Một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu y học cổ truyền Thái Lan cho thấy tình trạng bệnh của các tình nguyện viên mắc Covid-19 đều được cải thiện sau 3 ngày sử dụng xuyên tâm liên, các triệu chứng của bệnh cũng biến mất sau 5 ngày thử nghiệm

Vị thuốc quý trong y học cổ truyền

Xuyên tâm liên có vị rất đắng, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu thũng, giảm đau. Trong y học Trung Quốc, xuyên tâm liên được dùng điều trị cảm cúm với sốt, viêm họng, viêm thanh quản, loét miệng, loét lưỡi; ho cấp tính hoặc mạn tính, viêm ruột kết, tiêu chảy, lỵ, nhiễm khuẩn đường tiết niệu với tiểu tiện khó và đau; mụn nhọt, lở loét, rắn độc cắn. Còn tại Ấn Độ, xuyên tâm liên cũng được dùng trong thành phần của phương thuốc cổ truyền để chữa rụng tóc dưới dạng thuốc sắc uống. Nepal dùng cây này để trị áp xe, người ta dùng một nắm lá bánh tẻ xuyên tâm liên và một ít muối, giã rồi trộn với nửa cốc nước. Sau đó gạn dịch nổi lên trên và uống ngày một lần, còn bã thì dùng đắp lên chỗ bị áp xe. Ở Việt Nam vào những năm 1980, xuyên tâm liên được trồng tại nhiều địa phương ở miền Bắc và được coi như “thần dược” trong điều trị rất nhiều loại bệnh.

Xuyên tâm liên tên khoa học là Andrographis paniculata (Burm.f.) Wall. ex Nees thuộc họ Acanthaceae. Trong tự nhiên loài này có nguồn gốc từ Ấn Độ, sau lan sang các nước nhiệt đới khác như Malaysia, Thái Lan, Campuchia, Việt Nam, Philippines, Indonesia, Australia và Trung Quốc. Các tác dụng dược lý của xuyên tâm liên được biết đến như kháng viêm, giảm đau, hạ sốt, ức chế vi khuẩn, virus, hạ huyết áp, hạ đường huyết, giảm cholesterol…

Xuyên tâm liên tên khoa học là Andrographis paniculata (Burm.f.) Wall. ex Nees thuộc họ Acanthaceae

Các nghiên cứu trong hỗ trợ điều trị Covid-19

Vào năm 2020, theo kết quả nghiên cứu của một nhóm các nhà khoa học Thụy Điển và Ấn Độ cho thấy neoandrographolid (AGP3) trong cây xuyên tâm liên có tác dụng chống lại Covid-19 bằng cách ức chế 3 protein: 3CLpro, Plproand, RdRp của virus chịu trách nhiệm sao chép, phiên mã và nhận dạng tế bào chủ trên thử nghiệm in silico.

Một nghiên cứu lâm sàng của các nhà khoa học Thái Lan tiến hành trên hơn 300 bệnh nhân là F0 có triệu chứng nhẹ như đau họng, nhức đầu, ho, sổ mũi. Người bệnh được cho uống 180 mg xuyên tâm liên/ngày, chia đều làm 3 lần vào lúc 06h00, 14h00, 22h00, uống liên tục trong 5 ngày. Thử nghiệm cho kết quả khả quan, trong vòng 3 ngày kể từ khi sử dụng xuyên tâm liên thì tình trạng sức khỏe của các tình nguyện viên mắc Covid-19 đều được cải thiện. Mọi triệu chứng của bệnh cũng biến mất sau 5 ngày thử nghiệm mà không xuất hiện bất kỳ tác dụng phụ nào.

Nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Đại học Airlangga (Indonesia) năm 2020 cho thấy 2 hoạt chất 5,4′-dihydroxy-7-O-β -D-pyran-glycuronate butyl ester và andrographolid glycosid 3-O-β-D-glucopyranosyl-andrographolid trong xuyên tâm liên có tiềm năng là chất ức chế protease chính 6LU7 Covid-19 tương tự Indinavir, Remdesivir. Tuy nhiên, phải tiến hành các nghiên cứu sâu hơn.

Trong một nghiên cứu của Khanit Sa-ngiamsuntorn đăng trên tạp chí Journal of Natural Products vào năm 2021 cũng cho thấy, dịch chiết xuyên tâm liên và andrographolid trong loài này đã ức chế đáng kể việc sản xuất các virion lây nhiễm trong các tế bào Calu-3 bị nhiễm SARS-CoV-2 với IC₅₀ tương ứng là 0,036μg/mL và 0,034μM. Độc tính tế bào được phát triển trên các đại diện dòng tế bào của các cơ quan chính, bao gồm gan (HepG2 và imHC), thận (HK-2), ruột (Caco-2), phổi (Calu-3) và não (SH-SY5Y), cho thấy CC₅₀> 100μg/mL đối với dịch chiết xuyên tâm liên  và 13,2 – 81,5μM đối với andrographoli. Từ đó cho thấy triển vọng phát triển một liệu pháp đơn trị liệu hoặc kết hợp với các loại thuốc hiệu quả khác chống lại nhiễm trùng SARS-CoV-2.

Hay một thử nghiệm in silico, in vitro tại khoa Dược Đại học Y Phúc Kiến, Phúc Châu, Trung Quốc, đã chứng minh rằng andrographidin C trong xuyên tâm liên có khả năng ảnh hưởng trực tiếp đến sự lây nhiễm và sao chép của COVID-19 bởi các protein ACE2 và PIK3CG, do đó cải thiện các triệu chứng tại phổi và tạo ra một số tác dụng kháng virus nhất định.

Kết quả của các nghiên cứu trên cho thấy, xuyên tâm liên là vị thuốc tiềm năng trong việc phòng chống COVID-19. Bên cạnh đó còn nhiều dược liệu khác cũng có tác dụng tốt đang được đánh giá như diệp hạ châu, kim ngân hoa, thanh hao hoa vàng, hoắc hương, nghệ, gừng, cam thảo, sâm Ấn Độ… cần được quan tâm nghiên cứu.

Tổng hợp: DS. Nguyễn Linh Tuyền